Jednym ze środków finansowo-prawnych ochrony środowiska są opłaty za korzystanie ze środowiskowa. Obowiązek ich naliczania wynika z zapisów art. 273 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (tekst jednolity: Dz.U. 2021 poz. 1973). Najczęściej występującym zakresem korzystania ze środowiska jest wprowadzanie gazów i pyłów do powietrza, do którego dochodzi chociażby w trakcie wykorzystywania pojazdów spalinowych.

 

Gdzie szukać źródeł emisji?

W celu określenia, czy w zakładzie występuje emisja gazów i pyłów do powietrza, warto sprawdzić jakie prace są prowadzone w firmie. Poniżej przedstawiono kilka najczęstszych przykładów działalności, które powodują emisję:

• spalanie paliw w silnikach spalinowych (np.: użytkowanie samochodów, maszyn budowlanych, pojazdów szynowych, ciągników rolniczych, wózków widłowych itp.),
• spalanie paliw w kotłowniach i agregatach prądotwórczych,
• przeładunek paliw (np.: stacje paliw, własny zbiornik paliwa na terenie zakładu),
• prowadzenie procesów technologicznych (np.: spawanie, lakierowanie, malowanie, obróbka drewna lub metali, galwanizacja, wyrób masy bitumicznej, chów lub hodowla zwierząt itp.),
• eksploatacja urządzeń klimatyzacyjnych w przypadku ubytku czynnika chłodzącego (np. w biurach, halach technologicznych).

Jeśli w zakładzie występują tego typu (lub inne) źródła emisji, najprawdopodobniej będzie się to wiązało z obowiązkiem naliczenia opłat środowiskowych w tym zakresie.

 

Gdzie szukać danych do obliczenia opłat środowiskowych?

W celu dokonania obliczeń wysokości opłaty środowiskowej ważne jest ustalenie wielkości zużycia danego środka / wielkości produkcji / czasu pracy urządzenia lub instalacji. Warto wówczas sprawdzić dokumenty, takie jak:

• faktury i rachunki za zakup np. paliwa, opału, farb, rozpuszczalników, drutu spawalniczego, elektrod (wielkość zużycia),
• protokoły serwisowe np. klimatyzatorów lub instalacji chłodniczych (ubytek czynnika chłodniczego),
• dokumentacja techniczna urządzeń redukujących emisje np. sprawność filtrów (skuteczność ograniczania emisji),
• wyniki pomiarów (jeśli były prowadzone),
• zapisy pozwolenia na wprowadzanie gazów i pyłów / zgłoszenia  wraz z wnioskami o ich wydanie (jeśli pozwolenie / zgłoszenie było wymagane).

W przypadku obliczania opłaty w zakresie spalania paliw w pojazdach należy również ustalić rodzaju pojazdu (np. samochody osobowe, wózki widłowe, pojazdy inne niż osobowe o masie do 3,5 Mg) oraz informacje o spełnieniu wymagań norm EURO lub dacie pierwszej rejestracji.

 

Metody obliczeniowe

W przypadku obliczania opłaty w zakresie wprowadzania gazów i pyłów do powietrza dostępne są dwie metody. W zależności od źródła emisji można skorzystać z:

• metody ryczałtowej tzw. uproszczonej — którą można stosować w przypadku obliczania emisji w ramach użytkowania pojazdów, kotłów grzewczych do 5 MW niewymagających uzyskania pozwolenia, przeładunku benzyny oraz chowu i hodowli drobiu. Przy zastosowaniu tej metody obliczenia opłaty dokonuje się poprzez przemnożenie zużycia danej substancji przez określoną w rozporządzeniu stawkę opłaty, dlatego nie ustala się dokładnej wielkości emisji.

Przykład:

Firma w 2019 r. do celów służbowych wykorzystywała samochody osobowe spełniające wymagania normy EURO 6, a roczne zużycie oleju napędowego wyniosło 3181 litrów.

Dane do obliczeń:

Pojazdy osobowe – norma EURO 5 – z uwagi na brak aktualizacji wykazu opłat środowiskowych oraz wykazu stawek opłat środowiskowych co do aktualnie obowiązujących norm, przyjmuje się najwyższą możliwą do wyboru (EURO 5),

Ilość paliwa – 3181 l.

Zamiana litrów ON na Mg (tony):

Masa = objętość [l] × gęstość [l]

3181 l × 0,84 kg/l : 1000 = 2,67204 Mg ˜ 2,672 Mg

Wysokość opłaty = ilość paliwa [Mg] x stawka [zł/Mg]

2,672 Mg x 3,86 zł/Mg = 10,31 zł

 

• metody wskaźnikowej — którą można stosować w przypadku obliczenia wielkości emisji danej substancji liczonej w kilogramach na jednostkę zużycia substancji / paliwa / wielkość produkcji / czas pracy instalacji itp. Przy ustaleniu wskaźnika emisji można posłużyć się różnymi opracowaniami, poradnikami, wynikami pomiarów czy kartami charakterystyki danej substancji. Obliczenie opłaty tą metodą polega na przemnożeniu wielkości wyliczonej emisji przez określoną w rozporządzeniu stawkę opłaty.

Przykład:

Firma w 2019 r. do celów grzewczych wykorzystywała kocioł o mocy 59 kW, a roczne zużycie gazu ziemnego na ten cel wyniosło 6987 m3.

Dane do obliczeń:

Kocioł grzewczy o mocy poniżej 5 MW, niewymagający uzyskania pozwolenia - zatem można skorzystać z poradnika Krajowego Ośrodka Bilansowania "Wskaźniki emisji zanieczyszczeń za spalania paliw w kotłach o nominalnej mocy cieplnej do 5 MW ". Na podstawie danych znalezionych w poradniku, w trakcie eksploatacji kotła emitowane są zanieczyszczenia:

- tlenków siarki,

- tlenków azotu,

- tlenków węgla,

- dwutlenku węgla,

- pyłu zawszonego.

Ilość paliwa: 6987 m3.

Przykład obliczenia emisji dwutlenku węgla:

Wskaźnik emisji dwutlenku węgla: 2000 g/m3 = 0,002 Mg/m3

Wysokość opłaty za emisję dwutlenku węgla: ilość paliwa [m3] x wskaźnik [Mg/m3] x stawka [zł/Mg]

6987 m3 x 0,002 Mg/ m3 x 0,30 zł/Mg = 4,19 zł

W taki sam sposób oblicza się emisję dla pozostałych zanieczyszczeń, przy zastosowaniu odpowiedniego wskaźnika emisji.

 

Należy pamiętać, by zachować spójność z innymi sprawozdaniami i dokumentami w zakresie emisji gazów i pyłów do powietrza, w tym raportem wysyłanym do Krajowego Ośrodka Bilansowania i Zarządzania Emisjami (tzw. KOBiZE), kartami urządzeń w Centralnym Rejestrze Operatorów Urządzeń i Systemów Ochrony Przeciwpożarowej (tzw. CRO), sprawozdaniem sporządzanym w Bazie Danych Sprawozdań (tzw. BDS), czy raportem przesyłanym do Krajowego Rejestr Uwalniania i Transferu Zanieczyszczeń (tzw. PRTR).

Zgodnie z art. 285 ustawy Prawo ochrony środowiska opłaty za korzystanie ze środowiskowa za rok 2019 r. powinny być ustalane na podstawie wielkości rocznej rzeczywistej emisji na podstawie raportu KOBiZE.

Warto zauważyć, że sporządzając raport do KOBiZE, w przypadku emisji z kotłów grzewczych do 5 MW, należy stosować metodę wskaźnikową (wskaźniki emisji zawarte są w poradnikach przygotowanych przez Krajowy Ośrodek). W związku z powyższym, aby zachować spójność pomiędzy raportem do KOBIZE a wykazem opłat środowiskowych, zaleca się nie korzystanie z metody ryczałtowej przy ustalaniu wysokości opłaty środowiskowej.

 

Inne przydatne porady:

Kto jest zwolniony z naliczania opłat za korzystanie ze środowiska

Klimatyzacje a opłaty środowiskowe

Naliczanie opłat za przeładunek oleju napędowego

Czy agregat prądotwórczy to instalacja wg KOBiZE

Kary za brak złożenia wykazu o opłatach środowiskowych