Miesiąc temu, dokładnie 5 września 2018 r. w życie weszła zmiana ustawy o odpadach, która spowodowała niemałą rewolucję w zakresie wydawania decyzji w gospodarce odpadami. Ministerstwo Środowiska idzie jednak za ciosem i szykuje kolejną dawkę zmian. Tym razem dotyczą one odpadów komunalnych, czyli ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach. Projekt z 28 sierpnia 2018 r. ustawy o zmianie ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach oraz niektórych innych ustaw zawiera wiele nowych rozwiązań, jednak reakcje branży pozwalają sądzić, że wymagają one jeszcze wielu dyskusji i dopracowania. W niniejszym artykule przybliżymy Państwu najważniejsze założenia przedmiotowego projektu.

Bioodpady zamiast odpadów zielonych

Projekt zmiany ustawy zakłada objęcie tzw. regionalizacją nie tylko odpadów zielonych, ale wszystkich bioodpadów wchodzących w skład strumienia odpadów komunalnych. Zastosowanie pojęcia bioodpadów pozwala na objęcie regionalizacją znacznie szerszej grupy odpadów w tym odpadów kuchennych, których selektywna zbiórka została już wprowadzona w większości polskich gmin. Zgodnie z definicją zawartą w art. 3 ust. w pkt 1 ustawy o odpadach pod pojęciem bioodpadów rozumie się ulegające biodegradacji odpady z ogrodów i parków, odpady spożywcze i kuchenne z gospodarstw domowych, gastronomii, zakładów zbiorowego żywienia, jednostek handlu detalicznego, a także porównywalne odpady z zakładów produkujących lub wprowadzających do obrotu żywność. Dodatkowo w projekcie ustawy wskazano, że przepisy dotyczące bioodpadów mają także dotyczyć odpadów komunalnych, stanowiących części roślin pochodzących z targowisk i z pielęgnacji cmentarzy.

Obowiązkowa selektywna zbiórka

Obecnie każdy ma możliwość wyboru, czy chce segregować odpady komunalne, czy też oddawać je wyłącznie w formie zmieszanej. Ministerstwo chce wymusić obowiązek segregacji, zabierając obywatelom i podmiotom możliwość wyboru. Selektywną zbiórką gminy miałyby też objąć tereny użytku publicznego.

PSZOK-i do zmiany

Projektowane zmiany objęły także funkcjonowanie PSZOK-ów. Do zakresu odpadów przyjmowanych przez PSZOK mają zostać dodane tekstylia. Dodatkowo gminy mają podawać na swoich stronach internetowych rodzaje odpadów przyjmowanych przez poszczególne PSZOK-i. Proponuje się także usunięcie możliwości przyjmowania odpadów zielonych, opon, odpadów wielkogabarytowych oraz budowalno-rozbiórkowych w PSZOK w zamian za odpowiednią opłatę w przypadku przekroczenia limitu ustalonego przez gminę. W uzasadnieniu podano, że mieszkańcy powinni mieć możliwość oddania dowolnej ilości wytworzonych odpadów w ramach ponoszonej opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi, bez konieczności dodatkowych dopłat.

Poziomy odzysku i recyklingu po nowemu

Sposobem na podniesienie poziomu recyklingu i ponownego użycia odpadów komunalnych ma być… zmiana sposobu ich obliczania. Poziom ten ma być liczony w stosunku do wszystkich odpadów komunalnych (w tym również odpadów budowlanych i rozbiórkowych stanowiących odpady komunale), a nie jak dotychczas wyłącznie w stosunku do frakcji PMTS (papieru, metali, tworzyw sztucznych i szkła). Poziomy jakie należy osiągnąć w danym roku mają zostać wskazane w ustawie, a nie jak dotychczas w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 14 grudnia 2016 r. w sprawie poziomów recyklingu, przygotowania do ponownego użycia i odzysku innymi metodami niektórych frakcji odpadów komunalnych. Rozporządzenie ma być również wydane na nowo i obejmować wyłącznie sposoby obliczeń przedmiotowych poziomów. Nie ingerowano jednak w ustalone do osiągnięcia poziomy.

Szeroko dyskutowana jest także informacja, że z ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach ma zniknąć zapis mówiący o obowiązku osiągnięcia poziomów odzysku i recyklingu odpadów komunalnych oraz poziomu ograniczania składowania odpadów ulegających biodegradacji przez gminy. W praktyce zapis ten usunięto tylko w jednym miejscu, ponieważ był on powtórzony w ustawie dwukrotnie. Projekt nie zakłada zdjęcia tego obowiązku z gmin.

Nieruchomości niezamieszkałe w systemie gminnym

Istotną zmianą ma być objęcie wszystkich nieruchomości, w tym nieruchomości niezamieszkałych (firm) gminnym systemem odbioru odpadów komunalnych, a tym samym usunięcie możliwości zawierania umów pomiędzy nieruchomościami niezamieszkałymi a podmiotami wpisanymi do rejestru działalności regulowanej gminy. Wyłączenie ma dotyczyć tylko jednostek organizacyjnych zlokalizowanych na tzw. terenach zamkniętych. Z tej przyczyny usunięte mają zostać inne obowiązki związane z ww. umowami m.in. obowiązek osiągania poziomów stosownych odzysku, recyklingu czy ograniczania składowania odpadów komunalnych przez podmioty odbierające odpady komunalne na podstawie umów z nieruchomościami niezamieszkałymi, czy obowiązek załączania listy umów z kontrahentami, od których odbierane są odpady komunalne, do sprawozdania półrocznego dot. odbioru odpadów komunalnych. Gminy nie musiałby także tworzyć rejestru umów na odbiór odpadów komunalnych od nieruchomości niezamieszkałych.

Rozdzielone przetargi

W projekcie ustawy wprowadzono także obowiązek rozdziału zamówienia publicznego na odbiór i zagospodarowanie odpadów. Jako uzasadnienie takiego zapisu podano, że obecny system utrudnia sprawowanie kontroli nad realnym zagospodarowaniem odebranych odpadów komunalnych. Usunięto możliwość ryczałtowego rozliczania się firm odbierających i zagospodarowujących odpady komunalne wyłonionych przez gminy. W umowach na powyższe usługi wskazywana ma być stawka za 1 Mg odebranych lub zagospodarowanych odpadów komunalnych. Z projektu ustawy usunięto także wskazywanie w przetargu możliwości przekazywania zebranych selektywnie odpadów komunalnych, niepodlegających regionalizacji, do podmiotów zbierających w przypadku, gdy tych odpadów jest bardzo mało.

Co może gmina?

Projekt ustawy wydaje się nieco uelastyczniać możliwości gmin i związków międzygminnych. Wśród propozycji znalazła się m.in. możliwość wprowadzenia:

• selektywnego zbierania innych rodzajów odpadów komunalnych np. popiołu,

• łącznego zbierania odpadów metali i tworzyw sztucznych, w tym odpadów opakowaniowych wielomateriałowych (co do zasady powinny być one zbierane oddzielnie),

• zbierania odpadów zielonych łącznie z odpadami kuchennymi, czy też osobno,

• ułatwień dla osób niepełnosprawnych (odpowiednie oznakowanie i usytuowanie pojemników),

• zwolnienia właściciela nieruchomości, który korzysta z kompostownika przydomowego, z posiadania pojemnika lub worka na bioodpady,

• zbierania w PSZOK odpadów innych niż komunalne za dodatkową opłatą (określoną przez gminę) np. opon ciągnikowych.

Stawki do poprawki

Dużą uwagę poświęcono także opłatom za gospodarowanie odpadami komunalnymi. Do najważniejszych proponowanych zmian należy zaliczyć podniesienie wysokości opłaty za niesegregowane odpady komunalne. Opłata w przypadku braku segregacji ma wynosić czterokrotność stawki ustalonej dla segregowanych odpadów komunalnych. Zaproponowano także rozwiązanie powszechnego problemu stawek opłat za odpady komunalne odbierane z domków letniskowych i innych nieruchomości wykorzystywanych na cele rekreacyjno-wypoczynkowe. Stawka w takich przypadkach miałaby być ryczałtowa i nie przekraczać 96 zł za rok. Dodatkowo związki międzygminne miałyby uzyskać większe możliwości co do różnicowania stawek opłat w gminach wchodzących w skład związku np. ze względu na różne warunki miejscowe, a tym samym koszty odbioru i zagospodarowania odpadów.

Zasugerowano także, w jaki sposób reagować na przypadki, gdy właściciele nieruchomości nie prowadzą segregacji odpadów. Podmiot odbierający odpady miałby informować gminę o niedopełnieniu przez właściciela nieruchomości obowiązku selektywnego zbierania odpadów komunalnych. W uzasadnieniu do zmiany ustawy podkreślono, że gmina ma być informowana w przypadku notorycznego łamania obowiązku selektywnej zbiórki, a nie w przypadku pomyłki o charakterze incydentalnym. Na podstawie powiadomienia od firmy odbierającej odpady gmina określałaby wysokość opłaty za miesiące, w których nie dopełniono obowiązku selektywnej zbiórki odpadów. Opłata byłaby naliczana wg stawki dla zmieszanych odpadów komunalnych.

Ustawa o zmianie innych ustaw…..

Nowelizacja jednej ustawy zwykle wymusza wprowadzenie modyfikacji także w innych powiązanych ustawach. Tym razem również należy spodziewać się m.in. kolejnej zmiany ustawy o odpadach. Pośród propozycji znalazła się m. in. zmiana definicji RIPOK-ów. Sugerowana definicja zakłada, że RIPOK nie musiałby posiadać mocy przerobowej wystarczającej do przyjmowania i przetwarzania odpadów z obszaru zamieszkanego co najmniej przez 120 tys. mieszkańców. Zmiana ma umożliwić powstawanie mniejszych RIPOK-ów, szczególnie w przypadku przetwarzania bioodpadów. Bardzo istotne jest też planowane usunięcie zapisu, że spalarnia może być instalacją ponadregionalną.

Nowelizacja ustawy o odpadach ma wpłynąć także na PSZOK-i m.in. poprzez usunięcie zwolnienia z uzyskania zezwolenia na zbieranie odpadów dla PSZOK-ów prowadzonych przez gminę / gminy, czy wprowadzenie zwolnienia z wystawiania tzw. formularza przyjęcia odpadów metali w przypadku przyjmowania złomu w PSZOK-ach.

 

Źródło: opracowanie własne

Zdjęcie: materiały własne