Kolejny rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o odpadach oraz niektórych innych ustaw (druk nr 1588) po III czytaniu na 39 posiedzeniu Sejmu trafił 14 października 2021 roku do Senatu w celu dalszego procedowania zaplanowanego na 32 posiedzeniu Senatu w dniach 27-29 października 2021.
To kolejne planowane zmiany w systemie gospodarki odpadami zarówno przemysłowymi jak i komunalnymi.
Najważniejsze z planowanych zmian w zakresie ustawy o odpadach oraz ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach przedstawiamy poniżej.
Wprowadzenie nowych rozdziałów
- Rozdział 2a – Zapobieganie powstawaniu odpadów,
- Rozdział 6a – Odpady budowlane i rozbiórkowe,
oraz nowy art. 34a – Krajowy program zapobiegania powstawaniu odpadów – KPZPO.
Projekt ustawy zakłada nałożenie obowiązku selektywnego zbierania i odbierania odpadów budowlanych i rozbiórkowych. Selektywne zbieranie i odbieranie odpadów obejmuje co najmniej: drewno, metale, szkło, tworzywa sztuczne, gips, odpady mineralne: beton, cegła, płytki i materiały ceramiczne oraz kamienne.
Z wykonywania powyższego obowiązku zwolnione mają być gospodarstwa domowe, punkty selektywnego zbierania odpadów komunalnych oraz odpady budowlane i rozbiórkowe dla których nie ma obowiązku prowadzenia ewidencji odpadów określonych w przepisach wydanych na podstawie art. 66 ust. 5. Dla podmiotów które nie będą prowadzić selektywnego zbierania i odbierania odpadów budowlanych i rozbiórkowych planuje się wprowadzić kolejną karę administracyjną z art. 194 w wysokości od 1 000 do 1 000 000 zł. Przepisy dotyczące selektywnego zbierania i odbierania odpadów budowlanych miałyby wejść w życie dnia 01.01.2023 roku.
W projekcie określono, że zapobieganie powstawania odpadów prowadzi się w szczególności na podstawie KPZPO. Wskazano również że dla szczególnego rodzaju odpadów, jakimi są odpady żywności tworzy się program zapobiegania powstawaniu odpadów żywności. Należy zaznaczyć że KPZPO będzie stanowić załącznik do krajowego planu gospodarki odpadami (KPGO), a program zapobiegania powstawania odpadów żywności stanowić będzie część KPZPO.
Zmiany w definicjach
Planuje się zmienić poniższe definicje:
Bioodpady – w porównaniu do obowiązującej definicji doprecyzowano, że bioodpady obejmą również ulegające biodegradacji odpady z biur, hurtowni i stołówek.
Gospodarowanie odpadami – definicję uzupełniono o odniesienie do sortowania odpadów jako procesu przetwarzania odpadów. Zmiana doprecyzuje definicje gospodarowania odpadami nie wpływając na zmianę dotychczasowej praktyki.
Odpady komunalne – Zaproponowana definicja jest bardziej precyzyjna. Wymienia konkretne przykłady odpadów stanowiących odpady komunalne oraz wskazuje na to, że odpadami komunalnymi nie są odpady z produkcji, rolnictwa, leśnictwa, rybołówstwa, zbiorników bezodpływowych oraz z sieci kanalizacyjnej i z oczyszczalni ścieków, w tym osadów ściekowych, pojazdów wycofanych z eksploatacji ani odpadów budowlanych i rozbiórkowych. Zmiana definicji odpadów komunalnych może wpłynąć na zmianę podejścia do odpadów z grupy 20-stej. Odpady z czyszczenia studzienek i pochodzące z oczyszczalni ścieków nie będą już uznawane jako odpady komunalne.
Planuje się wprowadzić nowe definicje takich pojęć jak:
- Odpady budowlane i rozbiórkowe
- Odpady żywności
- Odzysk materiałów
- Prace ziemne
- Surowce krytyczne
- System rozszerzonej odpowiedzialności producenta
Zmiany w decyzjach administracyjnych
W art. 10 zamierza się dodać nowy warunek w zakresie uznania odpadu za produkt uboczny.
Przedmiot lub substancja powstająca w procesie produkcyjnym po wprowadzeniu zmian będzie musiała spełniać łącznie 5 warunków, aby mogła zostać uznana za produkt uboczny (w świetle obowiązujących aktualnie przepisów należy spełnić łącznie 4 warunki).
Wspomniany wyżej dodatkowy warunek to spełnienie szczegółowych wytycznych określonych na podstawie przepisów UE albo rozporządzenia ministra właściwego do spraw klimatu dotyczącego szczegółowych kryteriów uznania przedmiotu lub substancji za produkt uboczny, kierując się względami ochrony środowiska, życia lub zdrowia ludzi. Warunek ten należało będzie spełnić wyłącznie, gdy powyższe przepisy zostaną wydane.
Wyżej wymienione rozporządzenie może zostać wydane w przypadku gdy szczegółowe warunki uznania przedmiotu lub substancji za produkt uboczny, o których mowa w art. 10 pkt. 5 nie zostały określone w przepisach Unii Europejskiej. Rozporządzenie to może zostać wydane odrębnie dla jednej lub kilku spraw, dla niektórych przedmiotów lub substancji.
Planuje się, aby wnioski o wydanie zezwolenia na przetwarzanie odpadów zawierały dodatkowo:
- wskazanie rodzajów odpadów, które mogą utracić status odpadów, w przypadku gdy utrata statusu odpadów jest przewidywana, oraz informacje o spełnieniu warunków określonych w art. 14 ust. 1 pkt 1,
- informacje o spełnieniu szczegółowych warunków utraty statusu odpadów, o których mowa w art. 14 ust. 1 pkt 2, jeżeli zostały określone w przepisach Unii Europejskiej albo w przepisach wydanych na podstawie art. 14 ust. 1a,
- proponowane szczegółowe warunki utraty statusu odpadów, o których mowa w art. 14 ust. 1 pkt 2, jeżeli nie zostały określone w przepisach Unii Europejskiej albo w przepisach wydanych na podstawie art. 14 ust. 1a;”
Rozporządzenie wydane na podstawie art. 14 ust. 1a określać będzie szczegółowe warunki utraty statusu odpadów. Planowane zmiany odzwierciedlają założenie, że w przepisach warunki są określone ogólnie, w taki sposób, że odnoszą się do każdego rodzaju spraw i odpadów. Szczegółowe warunki natomiast precyzują, w jaki sposób, w konkretnej sytuacji dane odpady mają spełniać te ogólnie określone warunki w ustawie o odpadach.
Pamiętać należy, że w pierwszej kolejności stosuje się szczegółowe warunki określone na podstawie przepisów UE, następnie ww. rozporządzenia, a w ostatniej kolejności warunki określone w indywidualnej decyzji na przetwarzanie odpadów.
Projekt zakłada, że w przypadku wejścia w życie powyższych przepisów dla postępowań wszczętych i niezakończonych decyzją ostateczną dla spraw dotyczących przetwarzania odpadów i uznania przedmiotów lub substancji za produkt uboczny stosowane będą przepisy sprzed nowelizacji.
Zezwolenia na przetwarzanie odpadów oraz pozwolenia na wytwarzanie odpadów obejmujące zezwolenia na przetwarzanie odpadów oraz decyzje o uznaniu przedmiotu lub substancji za produkt uboczny wydane przed dniem wejścia w życie ustawy zachowują ważność przez okres, na jaki zostały wydane.
Chaos w przygotowaniu do ponownego użycia
W załączniku nr 1 do ustawy o odpadach dodano objaśnienia dla procesów odzysku R3, R4 i R5, że procesy te obejmują także przygotowanie do ponownego użycia. Dodatkowo projekt wprowadza zmianę do ustawy z dnia 13 czerwca 2013 r. o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi, umożliwiającą uznanie recyklingu w procesie R12 polegającego na przygotowaniu do ponownego użycia dla odpadów drewna, co powinno umożliwić wystawianie dokumentów DPR. Zmiany wydają się być niekompatybilne, ponieważ dla procesu R12 takie objaśnienie w załączniku nr 1 się nie pojawiło, co wzbudza wątpliwości, a w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 11 maja 2015 r. w sprawie odzysku odpadów poza instalacjami i urządzeniami dla procesów przygotowania do ponownego użycia uznaje się tylko proces R12, a nie R3-R5. Taka sprzeczność zapisów z pewnością wprowadzi chaos interpretacyjny przy określaniu procesu R podczas wydawania zezwoleń czy podczas wystawiania dokumentów DPR.
Zmiany w ewidencji i sprawozdawczości
W przypadku posiadacza odpadów prowadzącego odzysk planuje się wprowadzenie zmian w zakresie ewidencji odpadów. Ewidencja ma zawierać dodatkowe informacje w zakresie masy oraz rodzajów produktów i materiałów, powstałych w wyniku przygotowania do ponownego użycia, recyklingu lub innego odzysku.
Planuje się również zmienić zakres rocznego sprawozdania o wytworzonych odpadach i o gospodarowaniu odpadami. Zawierać ma ono dodatkowe informacje o masie i rodzaju produktów i materiałów, powstałych w wyniku przygotowania do ponownego użycia, recyklingu lub innego odzysku – w przypadku posiadacza odpadów prowadzącego odzysk.
Zmiana w zakresie funkcjonowania PSZOK
Jedną z planowanych zmian w zakresie ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach jest zmiana z zakresu funkcjonowania PSZOK - ów. W art. 4 ust. 2 pkt 1 lit. b doprecyzowano że odpady budowlane i rozbiórkowe przyjmowane do punktów selektywnego zbierania odpadów komunalnych pochodzić mogą wyłącznie z gospodarstw domowych.
Planuje się zmienić brzmienie ust.3a w art. 6r, który dopuszcza w uchwale, o której mowa w ust. 3 ograniczenie ilości zużytych opon i odpadów wielkogabarytowych, stanowiących odpady komunalne, oraz odpadów budowlanych i rozbiórkowych z gospodarstw domowych, odpadów stanowiących części roślin pochodzących z pielęgnacji terenów zielonych, ogrodów, parków i cmentarzy, odbieranych lub przyjmowanych przez punkty selektywnego zbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości w zamian za pobraną opłatę za gospodarowanie odpadami komunalnymi.
Obowiązek osiągnięcia poziomów składowania
W art. 9g ustawy planuje się wprowadzić obowiązek osiągnięcia poziomów składowania przez podmioty odbierające odpady komunalne na podstawie umowy z właścicielem nieruchomości. Podmioty te będą również obowiązane w rocznych sprawozdaniach zawrzeć informację o osiągniętym poziomie składowania.
Planuje się wprowadzić obowiązek nieprzekraczania przez gminy poziomu składowania w wysokości:
-30% wagowo rocznie – za każdy rok w latach 2025–2029,
-20% wagowo rocznie – za każdy rok w latach 2030–2034,
-10% wagowo rocznie – w 2035 r. i za każdy kolejny rok w latach następnych.
Zamierza się również wprowadzić przepisy umożliwiające gminom ograniczenie ilości przyjmowanych lub odbieranych bioodpadów należących do odpadów komunalnych pochodzących od prowadzących określony rodzaj działalności właścicieli nieruchomości niezamieszkałych. Proponowane zmiany mają na celu uniknięcie obciążania innych właścicieli nieruchomości nadmiernymi kosztami odbioru i zagospodarowania odpadów o charakterze odpadów komunalnych, jednak wytwarzanych w znacznych ilościach w związku z prowadzoną działalnością handlową lub usługową w zakresie gastronomii, w tym z restauracji, stołówek i zakładów zbiorowego żywienia, hurtowni, jednostek handlu detalicznego, a także podobnych odpadów z zakładów produkujących lub wprowadzających do obrotu żywność.
Link do projektu:
Zdjęcie: senat.gov.pl