[Uwaga! Stan prawny nieaktualny.]

Zgodnie z art. 17, ust. 1 Ustawy o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi wybrani przedsiębiorcy mają obowiązek zapewnienia odzysku, a w szczególności recyklingu odpadów opakowaniowych na odpowiednich poziomach.

 

Kogo dotyczy obowiązek odzysku i recyklingu?

Nie każdy przedsiębiorca musi realizować ten obowiązek. Dotyczy on wyłącznie wprowadzających produkty w opakowaniach. Zasady klasyfikacji do tej grupy przedsiębiorców można znaleźć w odrębnej poradzie pt.  Wprowadzanie produktów w opakowaniach na rynek, a wprowadzanie opakowań na rynek Co ważne, obowiązku nie realizują przedsiębiorcy wprowadzający puste opakowania na rynek.

 

Na czym polega obowiązek odzysku i recyklingu?

Zgodnie z ww. ustawą, przedsiębiorca, który wprowadza produkty w opakowaniach na rynek musi zapewniać odzysk, w tym recykling odpadów opakowaniowych takiego samego rodzaju jak odpady opakowaniowe powstałe z opakowań, w których wprowadził produkty. Co to oznacza? Najłatwiej wytłumaczyć to na przykładzie. 

 

PRZYKŁAD

Przedsiębiorca produkuje filiżanki. Każda filiżanka dla jak najlepszej ochrony pakowana jest w woreczek z folii bąbelkowej i pojedynczy kartonik opatrzony papierową etykietą z nazwą i danymi szczegółowymi. Tak zapakowane filiżanki układane są w większych kartonach zbiorczych po 12 sztuk, a te układane są na palecie drewnianej i owijane folia stretch. Zakładając, że wszystkie wymienione opakowania są nowe (używane po raz pierwszy), przedsiębiorca wraz ze swoimi filiżankami wprowadza na rynek szereg opakowań:

- z papieru i tektury (kartonik jednostkowy, papierowa etykieta, kartony zbiorcze),

- z tworzyw sztucznych (folia bąbelkowa, folia stretch),

- z drewna (paleta).

Oczywiście praktycznie niemożliwe byłoby „wyśledzenie” dokładnie tych opakowań, które przedsiębiorca wprowadził na rynek i przekazanie ich do zakładów przetwarzania odpadów, żeby mieć pewność, że zostały one odzyskane lub poddane recyklingowi. Dlatego przedsiębiorca nie ma obowiązku zapewnienia odzysku / recyklingu dokładnie tych odpadów, które powstały z wprowadzonych przez niego na rynek opakowań, a odpadów tego samego rodzaju. Przedsiębiorca z powyższego przykładu musi zatem zapewnić odzysk / recykling opakowań z papieru i tektury, tworzyw sztucznych i drewna na określonych poziomach.

Poziomy odzysku i recyklingu odpadów opakowaniowych określone w załączniku nr 1 do ww. ustawy przedstawia tabela poniżej.

1) Nie dotyczy opakowań mających bezpośredni kontakt z produktami leczniczymi określonymi w przepisach ustawy z dnia 6 września 2001 r. - Prawo farmaceutyczne (Dz. U. z 2008 r. Nr 45, poz. 271, z późn. zm.).

2) Dotyczy sumy wszystkich opakowań wymienionych w poz. 2-9.

 

Sposoby realizacji obowiązku odzysku i recyklingu

Istnieje kilka sposobów realizacji obowiązku:

1) SAMODZIELNA REALIZACJA 

Ten sposób polega na przetwarzaniu we własnym zakresie odpadów opakowaniowych takiego rodzaju jakie wprowadziliśmy na rynek z zastrzeżeniem, że przetworzymy tylko opakowania wytworzone przez naszą firmę. Innymi słowy wprowadzający produkty w opakowaniach na rynek staje się jednocześnie przetwórcą odpadów i musi posiadać stosowne zezwolenie. Jeśli nie posiadamy zezwolenia na przetwarzanie odpadów, możemy zlecić przetworzenie naszych odpadów opakowaniowych innej uprawnionej firmie, która w zamian wystawi nam dokumenty potwierdzające odzysk / recykling (DPO/DPR). Wybierając ten sposób realizacji obowiązku przedsiębiorca musi zapewnić odzysk i recykling na poziomie określonym w powyższej tabeli.

2) WSPOŁPRACA Z INNYMI POSIADACZAMI ODPADÓW 

Jeżeli wytwarzamy zbyt mało opakowań, by zrównoważyć ilości opakowań wprowadzanych wraz z naszymi produktami na rynek, możemy nawiązać współpracę z innymi firmami i zebrać od nich brakujące ilości odpadów opakowaniowych odpowiednich rodzajów. W tej wersji realizacji obowiązku znów możemy te odpady przetworzyć samodzielnie lub zlecić to innemu przetwórcy, który potwierdzi wykonanie zlecenia na dokumentach DPO lub DPR. Należy jednak pamiętać, że w tym przypadku musimy zapewnić odzysk / recykling w 100%, a nie na poziomach określonych w powyższej tabeli. 

3) WSPÓŁPRACA Z ORGANIZACJĄ ODZYSKU

Jeżeli nie chcemy martwić się czy uda nam się osiągnąć odpowiednie poziomy odzysku / recyklingu, możemy nawiązać współpracę z organizacją odzysku opakowań. Organizacje to firmy, które przejmują od nas ten obowiązek w zamian za określoną opłatę ustalaną w zależności od ilości i rodzaju opakowań, które wprowadzamy na rynek wraz z naszymi produktami. Organizacje mogę przejąć od nas obowiązek odzysku / recyklingu TYLKO opakowań jednomateriałowych innych niż niebezpieczne. 

4) WSPÓŁPRACA Z POROZUMIENIEM

Jeżeli wprowadzamy na rynek produkty w opakowaniach wielomateriałowych lub/i środki  niebezpieczne w opakowaniach, obowiązek odzysku/recyklingu odpadów powstałych z  tych opakowań może przejąć od nas tzw. porozumienie. Jest to izba gospodarcza posiadająca wymaganą prawnie umowę z urzędem marszałkowskim, która co do zasady funkcjonuje tak jak organizacja odzysku, jednak zajmuje się innymi rodzajami opakowań. 

Informacje o osiągniętych poziomach odzysku / recyklingu odpadów opakowaniowych przekazuje się raz do roku do urzędu marszałkowskiego – więcej informacji na temat tej sprawozdawczości można znaleźć w poradzie pt.: Ewidencja i sprawozdawczość w gospodarce opakowaniowej

 

Recykling "razem"

Warto zwrócić uwagę na pozycie „Razem” w tabeli dotyczącej poziomów odzysku/recyklingu. Wartość recyklingu ogółem została wprowadzona od 2014 r. i powoduje, że każdy wprowadzający (niezależnie od rodzaju opakowań, jakie wprowadza wraz z produktami na rynek) musi zapewnić  56% recyklingu odpadów opakowaniowych. Szczególnie ważne jest to w przypadku przedsiębiorców, którzy wprowadzają np. tylko opakowania z tworzyw sztucznych. Teoretycznie z tabeli wynika, że powinni osiągnąć 23,5% recyklingu, jednak nadal obowiązuje ich 56% recyklingu razem, co powoduje, że tak naprawdę muszą zapewnić 56% recykling odpadów opakowań tworzyw sztucznych.

 

Jak obliczyć poziom odzysku i recyklingu?

Poziom odzysku i recyklingu odpadów opakowaniowych  w danym roku kalendarzowym oblicza się według wzoru:

Podz / Prec = (masa odpadów opakowaniowych poddanych odzyskowi lub recyklingowi w danym roku )/(masa wprowadzonych do obrotu opakowań w roku poprzednim)

 

Konsekwencje - opłata produktowa

Ustawa o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi nie przewiduje sankcji karnych za brak lub błędy w realizacji obowiązku odzysku / recyklingu odpadów opakowaniowych. Jedyną „karą” jest konieczność uiszczenia opłaty produktowej wraz z odsetkami podatkowymi za nieosiągnięcie wymaganych poziomów odzysku / recyklingu. Zasady naliczania opłaty produktowej przedstawiono  w poradzie pt.: Opłata produktowa – konsekwencja nie wykonania obowiązku odzysku i recyklingu odpadów opakowaniowych

 

Zwolnienie - pomoc de minimis

Z obowiązku zapewnienia odzysku/recyklingu zwolnieni są przedsiębiorcy, którzy w danym roku kalendarzowym wprowadzili do obrotu produkty w opakowaniach o łącznej masie opakowań nieprzekraczającej 1 tony. Zwolnienie to stanowi pomoc de minimis. Aby skorzystać ze zwolnienia przedsiębiorca, do 15 marca, musi złożyć w urzędzie marszałkowskim:

- roczne sprawozdania (dawniej OŚ-OP1) o wysokości należnej opłaty produktowej obliczone z zastosowaniem maksymalnej stawki (4.50 zł/kg); 

- zaświadczenie lub oświadczenie o pomocy de minimis lub inne dokumenty, o których mowa w art. 7. ust. 3 pkt ustawy (7-stronicowy dokument).

Jeżeli dokumenty nie zostaną złożone w terminie, przedsiębiorca musi zapłacić opłatę produktową naliczoną wg ogólnych zasad.

Warto zauważyć, że od 2016 r. przedsiębiorca może sam zdecydować, czy będzie korzystał z ww. zwolnienia czy mimo nie przekroczenia 1 tony łącznie opakowań będzie realizował obowiązek odzysku i recyklingu (np. poprzez podpisanie umowy z organizacją odzysku czy porozumieniem).

 

Więcej porad w zakresie gospodarki opakowaniowej znaleźć można w kategorii -> Gospodarka opakowaniowa