Krajowa Izba Gospodarcza we współpracy z Radą RIPOK, Polską Izbą Gospodarki Odpadami oraz Krajową Izbą Gospodarki Odpadami podczas lipcowej debaty podjęły się oceny wdrażania nowego systemu gospodarowania odpadami komunalnymi w Polsce. Niestety, jak można się domyślać, zajęte stanowisko jest bardzo krytyczne. Wypomniane zostały błędy i niedopatrzenia nowego systemu, które w praktyce nie pozwalają właściwie gospodarować odpadami komunalnymi. Obecnie gospodarka odpadami powinna opierać się o kilka podstawowych zasad, m. in. hierarchii sposobów postępowania z odpadami, czy zasadzie bliskości. Przyglądając się praktycznemu zastosowaniu należy stwierdzić, że nie są one w pełni respektowane.
Nowa ustawa - stare problemy
Nowe zapisy wprowadzone przez zmianę Ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach z 1 lipca 2011 r. zrewolucjonizowały obowiązujący wcześniej system odbioru i zagospodarowania odpadów komunalnych w Polsce. Zmiany dotknęły nie tylko przedsiębiorców i samorządów, ale także mieszkańców. Nowa ustawa była niezbędna do uporządkowania całego systemu, lecz niestety szczytny cel, w jakim została uchwalona, od ponad roku przyćmiewają problemy z praktycznym zastosowaniem nowych przepisów.
Nie trzeba być ekspertem, aby zauważyć, że w nowym systemie gospodarki odpadami komunalnymi pojawiają się coraz bardziej niepokojące zjawiska.
Zagrożenia dla nowego systemu
Zdaniem KIG w ciągu ostatnich miesięcy pojawiło się wiele realnych zagrożeń, które mogą uniemożliwić osiągnięcie wyznaczonych celów. Można do nich zaliczyć:
-
brak w wielu regionach infrastruktury do przetwarzania i unieszkodliwiania odpadów spełniającej wyśrubowane wymogi prawne,
-
niedopracowane wojewódzkie plany gospodarki odpadami (wpisanie do nich wielu instalacji niespełniających wymaganych standardów),
-
niejasny i budzący powszechne wątpliwości sposób prowadzenia przetargów publicznych na odbiór i zagospodarowanie odpadów.
Ponadto nie istnieje skuteczny i jednolity dla całego kraju systemu monitorowania nowego systemu. Mieszkańcy gmin są często niedoinformowani w zakresie sposobów segregacji czy terminów odbioru odpadów, a wdrożenie w pełni funkcjonującego systemu w wielu gminach ulega opóźnieniu. Pomimo wszelkich wdrażanych zmian obserwowany jest rozwój groźnych zjawisk patologicznych i „szarej strefy” w odpadach, w tym przekodowywania i przemieszczania odpadów poza określone w planach regiony oraz ich nielegalnego składowania.
Źródła problemów
Specjaliści wymaniają szereg barier, które nie pozwalają na rozwój nowego systemu. Są to m.in.:
-
bariery formalno-prawne (np. bariery decyzyjne),
-
bariery techniczne (np. zmieniające się standardy i wymagania dla instalacji),
-
bariery ekonomiczne (np. zbyt małe wsparcie dla inwestorów branżowych),
-
bariery społeczne i mentalne (np. syndrom „nie w moim ogródku” oraz postawy „nie bo nie”).
Zastrzeżenia budzi także niska skuteczność wdrażania uchwalonych przepisów oraz brak kontroli organów administracji odpowiedzialnych za dane zadania.
Konsekwencje
Proponowany w 2010 r. model gospodarki odpadami komunalnymi miał dać szansę rozwoju krajowej gospodarki odpadami, przyczynić się do utworzenia nowych miejsc pracy, a przede wszystkim dać możliwość większej kontroli nad strumieniem odpadów komunalnych.
Specjaliści podkreślają, że obecny stan rzeczy rysuje zgoła odwrotną wizję przyszłości. Nie tylko grozi nam spowolnienie rozwoju, ale także powiększenie zacofania w stosunku do krajów Unii Europejskiej. W efekcie mogą pojawić się utrudnienia w korzystaniu z funduszy unijnych w nowej perspektywie finansowej, a co gorsza może okazać się, że zmarnowano znaczne środki już wydane na ten cel, w tym środki publiczne. Szacuje się, że nakłady na inwestycje w branży gospodarki odpadami w Polsce wyniosą 20 mld PLN w perspektywie do roku 2020. Środki te będą kierowane przede wszystkim na rozwój systemów zbiórki odpadów, technologii przygotowania do ponownego użycia, recyklingu i odzysku materiałowego lub energetycznego oraz unieszkodliwienia odpadów zgodnie z obowiązującymi przepisami.
Oczekiwania przedsiębiorców
Przedsiębiorcy zgłaszają potrzebę ustalenia stabilnej i czytelnej polityki w zakresie gospodarowania odpadami oraz większego wsparcia ze strony organów administracji. Przedsiębiorcy obawiają się inwestycji ponieważ przepisy dotyczące gospodarki odpadami zmieniają się szybciej niż przebiega proces inwestycyjny. Uderza to przede wszystkim w zakłady zagospodarowania odpadami, które nie mogą pozwolić sobie na ryzykowne i drogie inwestycje nie mając pewności, czy za kilka miesięcy dany przepis będzie nadal obowiązywał. Polityka kraju w tym zakresie powinna być ukierunkowana na rozwój i zapewnienie efektywności w zakresie wykorzystania odpadów, w tym ich redukcję, powszechną zbiórkę selektywną i recykling oraz wykorzystanie energii z odpadów. Ważne jest także wsparcie przy realizacji nowych inwestycji i wdrażaniu innowacyjnych technologii, co pozwala na realny rozwój i tworzenie miejsc pracy w sektorze gospodarki odpadami. Bez pomocy i dobrej woli prawodawców oraz przedstawicieli administracji realizacja celów w zakresie zagospodarowania odpadów oraz nowych inwestycji nie będzie możliwa.
Źródło: radaripok.pl
Zdjęcie: scx.hu