Po wejściu w życie ustawy,  wprowadzono 6-miesięczny okres przejściowy, w którym należało przedłożyć zgłoszenie o wydanie decyzji uznania produktu/substancji za produkt uboczny. Jeśli w tym czasie przedsiębiorcy nie przedłożyli zgłoszenia, to ich produkt uboczny stał się odpadem.

W ustawie z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach [dalej u.o.] regulacje dotyczące produktu ubocznego wskazane są w art. 10 – 13.

Art. 10 u.o. informuje, że przedmiot lub substancja, powstające w wyniku procesu produkcyjnego, którego podstawowym celem nie jest ich produkcja, mogą być uznane za produkt uboczny, niebędący odpadem, jeżeli są łącznie spełnione następujące warunki:

1. dalsze wykorzystywanie przedmiotu lub substancji jest pewne;
2. przedmiot lub substancja mogą być wykorzystywane bezpośrednio bez dalszego przetwarzania, innego niż normalna praktyka przemysłowa;
3. dany przedmiot lub substancja są produkowane jako integralna część procesu produkcyjnego;
4. dana substancja lub przedmiot spełniają wszystkie istotne wymagania, w tym prawne, w zakresie produktu, ochrony środowiska oraz życia i zdrowia ludzi, dla określonego wykorzystania tych substancji lub przedmiotów, i wykorzystanie takie nie doprowadzi do ogólnych negatywnych oddziaływań na środowisko, życie lub zdrowie ludzi.

Art. 11 u.o. informuje, że wytwórca przedmiotu lub substancji, o których mowa wyżej, jest obowiązany do przedłożenia marszałkowi województwa właściwemu ze względu na miejsce ich wytwarzania zgłoszenia  przedmiotu lub substancji za produkt uboczny, które powinno zawierać:

• imię i nazwisko lub nazwę podmiotu oraz adres jego zamieszkania lub siedziby;
• numer identyfikacji podatkowej (NIP)
• miejsce wytwarzania przedmiotu lub substancji przewidzianych do uznania za produkt uboczny;
• wskazanie przedmiotu lub substancji przewidzianych do uznania za produkt uboczny oraz ich masy;
• opis procesu produkcyjnego, w którym powstaje przedmiot lub substancja, i  procesu, w którym zostaną one wykorzystane.

Do zgłoszenia przedmiotu lub substancji za produkt uboczny dołącza się dowody potwierdzające spełnienie ww. warunków oraz szczegółowych wymagań, o ile zostały określone. Dowodami mogą być w szczególności umowy potwierdzające wykorzystanie przedmiotu lub substancji do określonych celów lub wyniki badań potwierdzające właściwości przedmiotu lub substancji, wykonane przez laboratoria, o których mowa w art. 147a ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony środowiska (akredytowane laboratoria lub certyfikowane jednostki badawcze).

Dodatkowo warto wspomnieć, że :

• zakazuje się łącznego magazynowania produktów ubocznych i odpadów, a także magazynowania produktów ubocznych w miejscach przeznaczonych do magazynowania odpadów lub składowania odpadów [art.13 u.o.],
• zmiana procesu produkcyjnego, w którym powstaje produkt uboczny, zobowiązuje przedsiębiorcę (wytwórcę przedmiotu lub substancji) do dokonania nowego zgłoszenia uznania przedmiotu lub substancji za produkt uboczny [art.11, ust.4f u.o.],
• zgodnie z ustawą z dnia 6 listopada 2006 r. o opłacie skarbowej (Dz. U. z 2020 r. poz. 1546), wydanie decyzji o uznaniu przedmiotu lub substancji za produkt uboczny podlega opłacie skarbowej w wysokości 10,00 zł.

Co się zmieniło:

Koniec obowiązywania zasady tzw. „milczącej zgody”.

Uznanie substancji/przedmiotu za produkt uboczny może nastąpić jedynie po wydaniu przez marszałka województwa decyzji o uznaniu substancji/przedmiotu za produkt uboczny.  Jest ona wydawana na czas oznaczony, nie dłuższy niż 10 lat.

Uznanie lub odmowa uznania przedmiotu lub substancji za produkt uboczny następuje w drodze decyzji marszałka województwa wydawanej po zasięgnięciu opinii wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska właściwego ze względu na miejsce wytwarzania tego przedmiotu lub tej substancji.

Przed wydaniem opinii, wojewódzki inspektorat ochrony środowiska może przeprowadzić kontrolę w zakresie objętym zgłoszeniem. W kontroli może uczestniczyć marszałek województwa, a przedmiotowa kontrola wstrzymuje bieg 14-dniowego terminu do wydania opinii przez WIOŚ.

Uwaga! Powyższych przepisów nie stosuje się do materiałów paszowych określonych w przepisach UE oraz produktów przetworzenia drewna, takich jak kora, strużyny, odziomki pomanipulacyjne, wałki połuszczarskie, trociny, wióry, zrębki, zrzyny, szczapy i inne pochodzące z przetworzenia tych produktów, w tym brykiety i pelety, stanowiących mechanicznie przetworzony naturalny surowiec drzewny, niezawierający jakichkolwiek innych substancji [art. 11. ust.5 u.o.]

Niewątpliwą zaletą uznania odpadu za produkt uboczny jest brak konieczności realizowania obowiązków związanych z zagospodarowaniem odpadów, m.in. prowadzenia ewidencji (wystawianie KPO i KEO) i sprawozdawczości, uzyskania pozwolenia na wytwarzanie odpadów (o ile jest wymagane) oraz przestrzegania określonych w nim limitów. Ponadto produkt uboczny można przekazać (sprzedać) dowolnemu odbiorcy, który nie musi posiadać żadnych decyzji w zakresie gospodarowania odpadami.